Stresle Baş Etme

YETİŞKİN

---

Stres Nedir ? Baş Etme Yolları Nelerdir ?

Stres kişinin baş edebilme gücünü aşan ya da zorlayan durumlarla karşılaştığında kendini koruyabilmek ve hayata devam edebilmek adına verdiği otomatik tepkilerdir. Çoğu zaman kişi stres altındayken üç farklı tepkiden birini verir. Eğer var olan durumla mücadele edecek kadar gücünün olduğuna inanıyorsa “savaşma”,  baş edemeyeceğine inanıyorsa “ kaçma “ , eğer kaçacak kadar dahi gücünün olmadığına inanıyorsa “donup kalma “ tepkisini verir.

Genelde bu tepkiler kişinin kendine karşı olan temel inançlarından beslenir . Savaşma tepkisini otomatik olarak veren ve içinde bulunduğu sorunlarla mücadele etmeye çalışan kişinin kendine ilişkin temel inançları ( güçlüyüm, yapabilirim, çözüm üretebilirim, başarabilirim ) şeklinde iken, kaçma tepkisini otomatik olarak veren kişinin temel inançları ( zayıfım, beceremem, yetersizim, daha fazla zarar görmemek için buradan uzaklaşmalıyım) şeklinde olur. Donup kalan kişinin temel inançları ise ( kaçarak kendimi fark ettirirsem zarar görürüm, zayıfım, acizim, çaresizim, yetersizim) şeklinde olduğunu görürüz. Kişinin bu tepkilerden hangisine daha yatkın olduğu içinde bulunduğu anda değil, geçmiş yaşantıların duygusal izlerinden oluşan kendilik yapısı tarafından belirlenir.

Stres birçok rahatsızlığa sebep olduğu gibi, bir çok rahatsızlık sonrasında da ortaya çıkabilir. Ya sorunun ortaya çıkmasını engelleyemediğimiz için ya da çıkan soruna çözüm üretemediğim için stres yaparız. Bizi aşan, sınırlarımızı zorlayan ve yetişemeyeceğimiz düşüncesini aklımıza getiren her şey stres kaynağıdır. Bir işe, toplantıya, programa trafikten dolayı yetişemeyeceğimizi anlarsak ve trafik sorununu da çözemeyeceğimizi bildiğimizden dolayı içinde bulunduğumuz anda derin çaresizlik duygusu yaşarsak, muhtemelen ikincil bir duygu olan öfke ortaya çıkmaya başlayacaktır. Ortaya çıkan öfke, ya trafikteki diğer sürücülerin küçük hatalarını bulup onlarla kavga etmesine, ya telefon açan eşiyle tartışmasına ya da arabanın direksiyonunu yumruklaması gibi anlık tepkilere sebep olacaktır. Kazancından fazla ödemesi olan birinin benzer duygu ve düşüncelere sahip olup benzer tepkiler vermesi sık karşılaşılan bir durumdur. Nasılsın diye sorduğunuzda “koşturuyoruz, yetiştirmeye çalışıyoruz” derler tükenmişlik, yorgunluk ve bıkkınlık içerisinde.

İnsanın epigenetik yapısında varolan ruhsal ve fiziksel patolojilerin zaman içerisinde ortaya çıktığı bilinmektedir. Bu potansiyeli ortaya çıkaran, tetikleyen en önemli unsurun stres faktörleri olduğu görülmektedir. Ruhsal yapının fiziksel durumu, fiziksel durumların da ruhsal yapıları etkiliyor olduğu yapılan bir çok araştırmada ortaya konulan bir bilgidir. Hasta olan bir adamın moralinin yüksel olmasının iyileşme sürecini hızlandırdığını bildiğimiz gibi, sağlıklı olan bir adamın uzun süre stres altında kaldığında çeşitli rahatsızlıklarla karşı karşıya kaldığını görmekteyiz.

Peki ne yapmalıyız ? Öncelikle stresin ne olduğunu ve hayatımızı nasıl etkilediğinin farkında olmalıyız. Stresi tam olarak ortadan kaldırmak mümkün mü ? Değişen ve karmaşıklaşan dünyada, bir çok işi aynı anda yolunda götürmeye çalıştığımız bu zamanda stresi ortadan kaldırmak değil stresle yaşamayı öğrenmek mümkündür.

 

Artık kendiniz için bir şeyler yapma zamanı! Hayatınızı ve kendinizi ertelemeyin. STRESLE BAŞADEBİLİRSİNİZ...

Stresin belirtilerine bakacak olursak;

 Fizyolojik Belirtiler

 -  Yorgunluk  

-   Adale ağrıları

-  Yerinde duramama

-  Ellerin terlemesi

Psikolojik Belirtileri

-  Endişelenme

-  Konsantrasyon güçlüğü

-  Kontrolsüzlük duygusu

-  Sinirlilik

- Unutkanlık

Davranışsal Belirtileri

- Bir maddeye aşırı düşkünlük ( sigara, alkol )

- Beslenme ve uyku dengesinin Bozulması ( ya normalden fazla ya da az olması )

- Telaşla oradan oraya koşuşturmak

-  Sosyal ortamlardan kaçınma

 Stresle baş etme yollarına bakacak olursak;

-  Doğru beslenme alışkanlığını geliştirmek ( doğru beslenme alışkanlı öncelikle fiziksel olarak daha sağlıklı yapıya sahip olmamızı sağlar, günlük yaşamda baş etmeye çalıştığımız durumlarda kendimizi daha zinde hissederiz )

-  Zamanı etkili kullanmak ( yetiştireme, geç kalma, yarım bırakmak zorunda kalmak yada yapabileceğimizin üstünde bir işi yapamayacağımız bir sürede yapmak zorunda kalmak gibi stres verici durumları ortaya çıkmasını engellemiş oluruz )

- Geçmiş başarıları hatırlamak ( geçmişte benzer durumlarla karşılaşıp üstesinden geldiğimiz olayları hatırlamak, cesaretimizi arttırmamıza ve çözüm üretmemize yardımcı olur )

- Sosyal destek sistemini güçlü tutmak ( Yanlarında kendimizi iyi hissettiğimiz ve duygusal olarak onlardan beslendiğimiz insanlarla paylaşımları arttırmak, zorlu süreçlerde kendimizi daha güçlü hissetmemizi sağlayacaktır )

- Fiziksel egzersiz yapmak ( düzenli spor yapmak , yürüyüşe çıkmak, koşu yapmak gibi fiziksel olarak bizi dinç ve güçlü hissettirecek egzersizler günlük yaşamda kendimize olan güveni arttıracaktır )

- En önemli tekniklerden biri olan nefes alma egzersizi ( Bir el karnınızın üstüne bir elinizi de göğsünüzün üstüne koyup nefes alıp verin. Eğer nefes aldığınızda şişen yer göğsünüz oluyorsa yanlış nefes alıyorsunuz. Eğer kanınızın üst kısmı yani diyafram kaslarının olduğu yer şişiyorsa doğru nefes alıyorsunuz. Diyaframdan nefes almayı öğrendikten sonra kendinizi çok gergin ve çaresiz hissettiğiniz anda  sadece altı kez derin nefes alıp aldığınız sürenin iki katı kadar sürede verirseniz ve sadece nefesinize odaklanarak, onun nasıl vücudunuzdan süzüldüğünü fark etmeye çalışırsanız egzersiz bittiğinde kendinizi daha farklı hissedeceksiniz. Çözüm üretmek konusunda kendinizi daha güçlü hissedeceksiniz.)

Stresi hayatımıza ne şekilde konumlandıracağımızı ve hayatı nasıl daha yaşanabilir hale getireceğimizi anlamak, kendimizi anlamaktan geçer. Değiştirebileceklerimiz için mücadele etmek, değiştiremeyeceklerimiz için sabretmek ve bunların ayrımını yapabilmek için de sağlıklı düşünmek gerekmektedir.  

Stresi Tanımayı Öğrenin

Stresi iyi tanımak stresi azaltmak için ilk adımdır. Birçoğumuz bizi nelerin rahatlattığının ya da tetiklediğinin farkına varmadan, stresli durumlarla çok vakit kaybederiz. Peki; sakin olmak ve stres yaşamamak tam olarak nedir? Bu hissi en iyi, bir bebeğin gülümseyen yüzünde fark edebilirsiniz. Mutluluk ve keyif dolu bu yüz ifadesi, bize bir çok yetişkinin kaybettiği içsel dengeyi hissettirir. Yetişkinlik dönemine baktığımızda ise; sağlıklı bir ruhsal Denge içinde olmak, sakin bir enerji düzeyine sahip olmak; tetikte ve uyarılmış hissetmemek anlamına gelir. Sakin olmanın anlamı ise daha çok, kişinin kendini rahat hissetmesi iken; tetikte olmak, kişinin strese karşı koyabilmesi için gerekli olan, kişi için sakin kalmakla eşit öneme sahip bir başka bir tutumdur.

Eğer kendinizi sakin ya da uyarılmış hissedemiyorsanız, sorunlarınıza ve yaşamınıza odaklanamıyor, üretken yaklaşımlar geliştiremiyorsanız, gelecekte daha fazla stresle karşılaşabilirsiniz.

Stres ve Vücudun Tepkisi

İlk olarak, içinizdeki “iyiyim” diye bağıran sesi susturun. Bunun yerine nefes alışınızın nasıl değiştiğini gözlemleyin. Kaslarınızın gerildiğini de hissediyor musunuz ? Stresli olduğunuz anlarda vücudunuzun strese karşı verdiği tepkilerin farkında olmanız, yaşadığınız gerginlikle mücadele etmenizi sağlayacaktır.

Kendinizi yorgun hissettiğiniz zamanlarda başınızı ellerinizin üstüne koyup, çevreye ağırlaşmış gözlerle bakarsınız. Kendinizi mutlu hissettiğinizde ise yüzünüzden gülümseme eksik olmaz. Tıpkı bu durumlarda olduğu gibi; stresli olduğunuzda da vücudunuzun, verdiğiniz tepkileri anlamasına izin verin. Vücudunuzun size verdiği ipuçlarına kulak vermeyi alışkanlık haline getirmelisiniz.

Kaslarınızı ve organlarınızı gözlemleyin: Stres varken kaslarınız gergin mi, yoksa rahat mı ? Mideniz ağrıyor mu ? Ellerinizi sıktığınızı hissediyor musunuz ?

Nefes alıp verişinizi gözlemleyin: Hızlı mı nefes alıyorsunuz yoksa yavaş mı ? Bir elinizi göbeğinize, bir elinizi de göğsünüze koyun. Her nefes alışınızda ellerinizin yükselişinizi izleyin. Rahatça ve kesik kesik nefes aldığınız anlara dikkat edin.

Öncelikle sizde strese neden olan durumları tespit edin.

- Mutlaka kendinize zaman ayırın. Zaten bu durumu fark etmek için bile olsa, zaman ayırmanız gerekir.

- Yakınlarınızın uyarılarını ve önerilerini dinleyin.

- Rahat kıyafetler giyin.

- Mutlaka yürüyüş ve egzersiz yapın.

- Dengeli beslenin, ağır yiyecekler yerine sebze veya meyve tüketin.

- Alkol ve sigaradan uzak durun.

- Gürültüsüz sakin ortamları tercih edin.

- Sevdiklerinizle zaman geçirin.

- Sizi üzen kişi ve olaylardan uzak durmaya çalışın.

- Yapmakta zorlandığınız ve sizde stres yaratan işlerde mutlaka yardım isteyin.

- Dostlarınızla, akrabalarınızla zaman geçirin.

- İşlerinizi aksatmayın, sıraya koyun ki zamanı iyi kullanarak zaman stresini yönetin.

- Ailenize zaman ayırın.

- Mutlaka müzik dinleyin

- Hobilerle uğraşmak kişiyi streslere karşı oldukça korur. Hobi edinin.

- Güler yüzlü olmaya çalışın, bunun mutlaka geri olumlu dönüşü vardır.

- Sevdiklerinizle, iyi zamanlar geçirirken cep telefonunuzu kapatın.

- İmknınız varsa mutlaka tatil yapın, yok ise hafta sonu şehrinizde daha önce hiç gitmediğiniz piknik alanlarına gidin, tarihi yerleri gezin.

- Hayır demeyi öğrenin ve deneyin.

- Uykunuza ve dinlenmenize önem verin.

- Bugüne odaklanın, gelecek için bugünden yoğun planlar yapmayın.

- Sevginizi ifade edin.

- Nefes egzersizleri ve gevşeme egzersizleri yapın.

- Gerektiğinde mutlaka psikolojik veya psikiyatrik destek alın.